Monitorowanie, czyli obserwacja i kontrola procesu realizacji celów i kryteriów sukcesu dokonywana jest w ciągu całej lekcji, podsumowanie kończy ją.

Dzięki monitorowaniu i podsumowywaniu uzyskujemy od uczniów informację zwrotną, która pozwala każdemu uczestnikowi lekcji ocenić, „gdzie jest”. Nasi uczniowie pracują w różnym tempie, różne są sposoby ich uczenia się (wzrokowcy, kinestetycy, słuchowcy, itp.). To oni są podmiotem procesu uczenia się, dlatego warto szukać szybkich, a skutecznych sposobów, które pozwolą nauczycielowi w każdym momencie lekcji wiedzieć, na jakim etapie realizacji celów i kryteriów sukcesu są jego uczniowie, aby w razie potrzeby modyfikować jej przebieg. Wnioski uzyskane z monitorowania i podsumowania lekcji powinny być wykorzystane w planowaniu kolejnych zajęć.

Poniżej prezentujemy przykładowe sposoby, które służą monitorowaniu i podsumowaniu lekcji:

Metoda świateł drogowych

Za pomocą kolorowych kartek uczniowie oceniają osiągnięcie każdego z celów lub punktów nacobezu:

Kolor zielony – umiem, potrafię, wiem, rozumiem

Kolor żółty – mam wątpliwości, czegoś mi brakuje, mam pytania, nie jestem pewna/pewien czy dobrze rozumiem

Kolor czerwony – nie wiem, nie potrafię, nie umiem, nie rozumiem

Metoda daje natychmiastową informację nauczycielowi, do którego celu lub punktu nacobezu powinien powrócić na kolejnej lekcji. Zastosowana w trakcie lekcji daje nam informację na temat jakiegoś jednego zagadnienia, części lekcji. Możemy wykorzystać ją do zindywidualizowania pracy na lekcji, np. łączymy w pary, grupy itp. „zielonych“ i „żółtych“ – „zieloni“ wyjaśniają wątpliwości, tłumaczą trudne zagadnienia „żółtym“. Grupie „czerwonych“ pomaga nauczyciel.

Można też wykorzystać kolory do wskazywania zaawansowania pracy indywidualnej lub grupowej:

Kolor zielony – skończyłem / skończyliśmy

Kolor żółty – pracuję/pracujemy, proszę/prosimy nie przeszkadzać

Kolor czerwony – potrzebuję / potrzebujemy pomocy

Taki sposób pozwala na ustawiczny i cichy dialog z nauczycielem.

Losowanie / Patyczki

Nauczyciel dysponuje tyloma kartonikami lub patyczkami laryngologicznymi, ilu ma uczniów w klasie. Na każdym patyczku jest napisane imię, ewentualnie imię i nazwisko ucznia. Nauczyciel zadaje pytanie, daje czas na zastanowienie lub rozmowę w parze, a potem losuje jednego/kilku uczniów i prosi o odpowiedź. Metoda sluży aktywizowaniu wszystkich uczniów. Może też służyć do podziału klasy na grupy lub dobieraniu w pary. Losowania może dokonywać wskazany przez nauczyciela uczeń.

Biała tablica

Na tablicy suchościeralnej np. w metodniku każdy uczeń wpisuje mazakiem whiteboard odpowiedź na pytanie nauczyciela. Na znak nauczyciela wszyscy uczniowie pokazują swoje odpowiedzi. Pozwala to na szybkie otrzymanie informacji od każdego ucznia, informacja musi być jednak krótka.

Karty A, B, C, D

Wykorzystanie kart służy do szybkiego testu jednokrotnego wyboru przygotowanego w postaci prezentacji multimedialnej lub odczytywanego przez nauczyciela. Uczniowie po zobaczeniu/usłyszeniu pytania pokazują nauczycielowi właściwą ich zdaniem kartę z odpowiedzią.

Zdania podsumowujące

Metoda zdań podsumowujących polega na poleceniu uczniom dokończenia zdania:

• Dziś nauczyłem/łam się .....

• Zrozumiałem/łam, że.......

• Przypomniałem sobie, że.........

• Zaskoczyło mnie, że.........

• Dziś osiągnąłem/osiągnęłam założony cel, gdyż......

lub innego zdania, które właśnie wyda ci się odpowiednie.

Uczniowie mogą to zrobić sami lub w parach. Można ich poprosić, aby po kolei przeczytali swoje zdanie lub oddali nauczycielowi kartki z tymi zdaniami.

Szczególnie korzystne jest polecenie przedyskutowania dokończenia zdania z kolegą lub koleżanką. Po rozmowie nie musi dokończyć zdania w sposób ustalony wcześniej, może dokończyć je inaczej. Ważne jest, że rozmawiał o tym z innym uczniem.

Jeśli uczniowie są świadomi celu i nacobezu, wiedzą, ile im jeszcze brakuje do ich osiągnięcia. Dzięki temu mogą racjonalnie zaplanować swoją dalszą pracę. Nauczyciel zaś otrzymuje informacje, które wykorzysta podczas przygotowywania kolejnych lekcji.

Głosowanie

Odczytujemy kolejne punkty nacobezu, przy każdym punkcie uczniowie poprzez podniesienie ręki sygnalizują, czy osiągnęli dane kryterium. Zapisujemy wyniki głosowania i decydujemy, do których punktów musimy wrócić. Osiągnięte punkty można symbolicznie zetrzeć, skreślić, oznaczyć .

Quiz, krzyżówka, rebus

Powinny się w nich znaleźć pytania odnoszące się do kryteriów sukcesu do lekcji, porządkujące wiedzę uczniów.

Kieszeń, szuflada

Rysujemy na tablicy/ plakacie itp. kieszeń i szufladę. Każdy uczeń przygotowuje dwie karteczki. Do kieszeni uczeń wpisuje to, co zrozumiał, czego się nauczył, a do szuflady to, nad czym jeszcze musi popracować, do czego chciałby wrócić.

Rozmowa w parach, co było najważniejsze na lekcji

Nauczyciel aranżuje rozmowę w parach, zwracając uwagę na to, żeby uczniowie skupili się na celach i kryteriach sukcesu. Po rozmowie nauczyciel zbiera w rundce bez przymusu opinie uczniów.

Pytania do tematu: czego chciałabym/chciałbym dowiedzieć się na dany temat

Odpowiedzi uczniów mogą pomóc ustalić, który z celów lub które z kryteriów sukcesu nie zostały zrealizowane.

Pytanie podsumowujące

Uczniowie odpowiadają na pytania: O co można zapytać ucznia, który ma taką samą wiedzę, jak ty? Na jakie pytanie mógłby nam odpowiedzieć?

Termometr

Prostą metodą określenia stopnia realizacji celów i nacobezu może być „Termometr”. Nauczyciel rysuje go do każdego celu, uczniowie określają swoją „temperaturę“ pokazującą ocenę stopnia osiagnięcia tego celu. Można poprosić każdego ucznia o zaznaczenie swoich inicjałów na skali.

Propozycje skali:

Wysoka temperatura – osiągnąłem/osiągnęłam cel

Średnia temperatura – mam pytania, nie wszystko rozumiem

Niska temperatura – nie osiągnąłem/ osiągnęłam celu

Plansza z termometrem może zostać zachowana i wykorzystana na kolejnej lekcji.

Tarcza strzelnicza

Celem tej metody jest bardzo szybkie uzyskanie informacji zwrotnej. Nauczyciel rysuje tarczę. Koło dzielimy na części jak tort – do każdej z nich wpisujemy jeden cel. Środek tarczy oznacza osiągnięcie celu; im większa odległość od środka tarczy, tym dalej jest uczeń od osiągnięcia celu. Każdy z uczniów ocenia stopień osiągnięcia celu kropką lub inicjałami na tarczy.

Zamiast celów można wpisać na tarczy poszczególne punkty nacobezu.

Wyjściówka

Każdy uczeń otrzymuje kartkę z merytorycznym pytaniem/ pytaniami dotyczącym zagadnień ujętych w nacobezu do lekcji. Metodę stosujemy na podsumowanie lekcji. Uczniowie wypełniają karteczki i oddają nauczycielowi, wychodząc z sali.